Obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen

Oorzaken, symptomen en vormen

Oorzaken

Er is niet één oorzaak te geven voor het ontstaan van deze stoornis. Waarschijnlijk gaat het om een combinatie van factoren:

• Biologische invloed: bij mensen met een obsessieve-compulsieve stoornis blijken bepaalde delen van de hersenen anders te werken. Er is een overactiviteit in bepaalde hersengebieden, waardoor je extremer reageert.
• Psychologische invloed: wie van nature meer aandacht heeft voor vervelende of opdringende gedachten, loopt meer risico op deze aandoening.
• Sociale invloeden: een stressvolle gebeurtenis kan bepaalde dwanggedachten of -handelingen aanwakkeren. Ook opvoeding kan een rol spelen; het ontstaan van smetvrees kan bijvoorbeeld mede worden beïnvloed door extreem hygiënische ouders.

Symptomen

Veel mensen schamen zich voor hun dwangmatigheid, vaak doen ze er alles aan om het probleem te verhullen. Daardoor kan het lange tijd duren voordat duidelijk wordt dat er sprake is van een stoornis.

Dwanggedachten en -handelingen komen voor in de meest uiteenlopende varianten. Sommige mensen wassen hun handen veel vaker en langer dan nodig, anderen zijn uren bezig met het precies recht opvouwen van de was. Er zijn mensen die tig keer terug naar huis gaan om te controleren of de deur wel op slot is, of een vraag eerst drie keer in gedachten herhalen, voordat ze antwoord geven. Anderen zijn geobsedeerd door hun neus, haren of huid, omdat ze denken dat er iets mis mee is.

Achter alle dwanghandelingen gaat een dwanggedachte schuil: mensen denken dat er iets ergs gebeurt als ze deze handelingen niet perfect uitvoeren. Dan worden ze bijvoorbeeld afgewezen of ziek, of er gaat er iemand dood.

Vormen

Onder de obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen vallen de volgende soorten:

• Obsessieve-compulsieve stoornis of dwangstoornis: Door bepaalde specifieke rituelen steeds te herhalen, probeer je de dingen waar je bang voor bent, te voorkomen. Lees meer
• Morfodysfore stoornis of body dysmorfic disorder (BDD): dit wordt ook wel ingebeelde lelijkheid genoemd. Je bent geobsedeerd door een bepaald deel van je lichaam waar je niet blij mee bent. Je bent voortdurend bang dat anderen je hierom zullen afwijzen, ook al begrijpen zij vaak niet waar je je druk om maakt. Dit heeft tot gevolg dat je minder onderneemt, bepaalde activiteiten vermijdt en somber kunt worden. Vaak overweeg je een cosmetische operatie om het probleem te verhelpen.
• Trichotillomanie of haaruittrekstoornis: dit betekent dat je een onbedwingbare drang hebt om je haren uit te trekken. Vaak gaat het om hoofdharen, maar er zijn ook mensen die hun wimpers, wenkbrauwen of baardharen uittrekken. Sommigen zuigen vervolgens aan het haar, of eten het op. Dat kan leiden tot maagproblemen.
• Verzamelstoornis of hoarding: mensen die hier last van hebben, vinden het zeer moeilijk om bezittingen weg te doen, waardoor hun woonruimte niet of nauwelijks meer te gebruiken is. Dat veroorzaakt grote stress, problemen, conflicten en kan leiden tot gevaar (bijvoorbeeld voor je gezondheid, of brand).
• Excoriatiestoornis of huidpulkstoornis: deze aandoening kenmerkt zich door het dwangmatig pulken aan de huid, waardoor er beschadigingen ontstaan.

Behandeling 

Op de volgende websites vind je meer goede informatie over obsessieve-compulsieve stoornissen:

Nederlands Kenniscentrum Angst en Depressie

Fonds Psychische gezondheid  

Landelijke patiëntenvereniging: Angst, Dwang en Fobiestichting

Stichting Dwangstoornis

Vereniging voor naasten van mensen met psychische of psychiatrische klachten

Meer informatie

Ons Centrum Angst- en Stemmingsstoornissen biedt verschillende, bewezen effectieve behandelmogelijkheden voor obsessieve-compulsieve stoornissen. In het centrum kunnen we samen met jou bekijken welke (combinatie) van behandeling het meest geschikt is en hoe je je kunt aanmelden.